ზოგადი განათლების ’’ქართული ვერსია’’ - გავხსნათ შესაძლებლობების ახალი ფანჯარა

 ქართულ მენტალობას დღემდე ვერ გადაუხარშავს და ვერ შეგუებია თორმეტწლიან სწავლებაზე გადასვლას, იმას,  რომ სკოლაში შეიძლება იაროს ორსულმა მოსწავლემ ან ახალგაზრდა მამიკომ! იმას, რომ სკოლაში დაოჯახებული მოსწავლის გვერდით იჯდეს მისი შვილი! ამ შეუგუებლობას ზურგს უმაგრებს ჩვენი ისტორიული მეხსიერება, როდესაც მშობლების  თაობა სწავლობდა ათი წელი და სწავლობდა უფრო რთული პროგრამით, ვიდრე ახლანდელი თაობა. ალბათ, ამ მიუღებლობის ერთგვარი დაკმაყოფილების მცდელობაა ქართული განათლების ბრიტანულ რელსებზე გადაყვანის დაანონსებული განცხადებაც. მაგრამ სანამ ეს განხორციელდება, იქნებ განვიხილოთ ზოგადი განათლების ’’ქართული ვერსია’’, დავარქვათ ასე პირობითად.

მისი მთავარი ’’ხიბლი’’ მდგომარეობს იმაში, რომ ჩვენს მოქალაქეებს, ჩვენს მოსწავლეებს გავუხსნათ შესაძლებლობის ახალი ფანჯარა და მივცეთ მათ საშუალება თორმეტწლიანი განათლების ფარგლებში /რაც საქართველოს არ ამოაგდებს ბოლონიის პროცესიდან/, ზოგადი განათლება მიიღონ ათი ან თერთმეტი წლის განმავლობაში, ანუ სკოლა დაასრულონ ჩვეულებრივზე ერთი ან ორი წლით ადრე, როგორც მათ სურთ! ასევე მნიშვნელოვანია, რომ ამ პროექტის განხორციელება არ მოითხოვს მნიშვნელოვან ფინანსურ დანახარჯებს. მისი ამოქმედება შეიძლება მინიმალურად მოკლე დროში და იძლევა მაქსიმალურ ეფექტს.

 როგორ უნდა განხორციელდეს ეს? დღემდე საქართველოს საგანმანათლებლო სივრცე იცნობს ორი სახის ექსტერნატს ა) ასაკობრივ ექსტერნატს /ნებაყოფლობითი/ და ბ) დისციპლინურ ექსტერნატს /სავალდებულო/.

ასაკობრივი ექსტერნატი გამოიყენება მხოლოდ იმ მოსწავლეების მიერ, რომლებიც ასაკით უსწრებენ შესაბამის კლასებს.

 დისციპლინური ექსტერნატი კი იმ მოსწავლეებისთვის, რომელთაც გადააჭარბეს გაცდენების დადგენილ ზღვარს და აქვთ შეფასების პრობლემა

ჩვენს კანონმდებლობაში არის კიდევ ერთი ფრაგმენტი და ბუნდოვანი ჩანაწერი, რომლითაც ექსტერნატის ჩაბარების უფლება ეძლევათ ე.წ. ’’ვუნდერკინდებს’’, ოღონდ ამ ნორმით დღემდე არავის უსარგებლია და არც არავინ იცის, როგორ ისარგებლოს. ეს ნორმა დაბადებიდანვე ’’მკვდრადშობილია’’.

ჩვენ საზოგადოებას ვთავაზობთ მესამე ტიპის ექსტერნატს ე.წ. ’’პროგრამულ ექსტერნატს’’, რომლის გამოყენებაც შეეძლება ნებისმიერ მოსწავლეს პირველიდან მეთერთმეტე კლასის ჩათვლით, მიუხედავად მათი ასაკისა. აქ მთავარია შესაბამისი კლასის ცოდნა და მეტი არაფერი. როდესაც ჩვენ ამ წინადადებით მივმართეთ ყოფილ განათლების მინისტრს, მისი პასუხი იყო,  სისტემის მოუმზადებლობა  და ასეთი გადაწყვეტილება ’’დაანგრევდა’’  ზოგადი განათლების სისტემას! ვნახოთ, ახლა როგორ ’’დაანგრევს’’ განათლების სისტემას ასეთი ექსტერნატი;

ა)  ვინ უნდა ჩაატაროს გამოცდები? ჩვენი აზრით, გამოცდები უნდა ჩაატაროს შეფასებისა და გამოცდების ეროვნულმა ცენტრმა და სკოლამ. პირველიდან მეოთხე კლასის ჩათვლით, უპრიანია, ეს გამოცდები ჩაატაროს მხოლოდ სკოლამ. ხოლო მე-5 - მე-12 კლასის გამოცდები ძირითად 8 ან 9  საგანში - შეფასებისა და გამოცდების ეროვნულმა ცენტრმა,   არჩევით საგნებში კი - სკოლამ. იმ შემთხვევაში, თუ სკოლას დავტოვებთ მარტო აღნიშნული პროცედურის პირისპირ,  ის ვერ გაუძლებს სხვადასხვა მიმართულებიდან ზეწოლებს და მართლაც ’’დაინგრევა’’  სისტემა. /გავითვალისწინოთ ჩვენი მენტალობა და რეალობა/. იმ შემთხვევაში თუ ’’ნაიკი’’ უარს იტყვის სახელმწიფოს ასეთი შეკვეთის შესრულებაზე, მაშინ საჭირო იქნება ტენდერის გამოცხადება და გამარჯვებული კერძო საგანმანათლებლო ორგანიზაციის გამოვლენა, რომელიც ამ შეკვეთას შეასრულებს და ჩაანაცვლებს ’’ნაიკს’’.

ბ)  პროგრამული ექსტერნის მსურველთა რეგისტრაციის დრო; ახალი სასწავლო წლის დასაწყისი. 1 აგვისტოდან 1 სექტემბრამდე. დამატებითი რეგისტრაცია - 1 იანვრიდან 1 თებერვლამდე.

გ) პროგრამული ექსტერნატის ჩატარების დრო, ვგონებთ, აღნიშნული გამოცდების ჩატარების  ყველაზე შესაბამისი დრო იქნება 10 ივნისიდან 1 ივლისამდე და 1 სექტემბრიდან 15 სექტემბრამდე. ეს არის ძველი სასწავლო წლის დასრულებისა და ახალი სასწავლო წლის დასაწყისი.

დ) პროგრამული ექსტერნატის ჩატარების ადგილი; სკოლის კომპიუტერული კლასები ან ’’ნაიკის’’ საგამოცდო ცენტრები, ან ალტერნატიული ორგანიზაციის მიერ მითითებული ადგილი.

ე) გამოცდის ფორმა; ’’CAT’’  -ის ფორმატი.

ვ) ექსტერნატისათვის მომზადების ფორმა; აქ შეიძლება განვიხილოთ ორი ვარიანტი;

1)  თუ ხელისუფლება თვლის, რომ მისი მთავარი პრინციპია თავისუფლება /ამერიკული ვარიანტი, მემარჯვენე იდეოლოგია/ მაშინ მოსწავლე სკოლისაგან დამოუკიდებლად ემზადება აღნიშნული გამოცდისათვის.  ეს პრინციპი ყველა მოსწავლის ხელმისაწვდომობას პროგრამულ ექსტერნატზე ვერ უზრუნველყოფს.

2) თუ ხელისუფლება თვლის, რომ მთავარი პრინციპია თანასწორობა /ევროპული ვარინტი, მემარცხენე იდეოლოგია/, მაშინ შესაძლებელია სკოლის თანამონაწილეობაც აღნიშნული გამოცდების მომზადების პროცესში.  ეს პრინციპი უზრუნველყოფს  ყველას ხელმისაწვდომობას პროგრამულ ექსტერნატზე.  ეს შესაძლებელია განხორციელდეს არასაგაკვეთილო დროს ექსტერნატის მოსამზადებელი ჯგუფების შექმნით. აღნიშნული ღონისძიება შექმნის დამატებით სამუშაო ადგილებს კვალიფიციური პედაგოგებისათვის. ბენეფიციარებს უნდა მიეცეთ უფლება აირჩიონ სასურველი პედაგოგი, შესაძლებელია, რეპეტიტორიც შემოვიყვანოთ სკოლაში.

მეორე ვარიანტის არჩევის დროს ბენეფიციარზე განსაზღვრული ვაუჩერის დარჩენილი ოდენობა უნდა გადაეცეს სკოლას იმ შემთხვევაში, თუ მისი შედეგი იქნება წარმატებული. წარუმატებლობის შემთხვევაში, ეკონომია რჩება სახელმწიფო. ასევე პირველი ვარიანტის შემთხვევაში დაზოგილი ვაუჩერი რჩება სახელმწიფოს.

ზ) პროგრამული ექსტერნატის მოსამზადებელი ჯგუფის დაფინანსება; ამ ჯგუფის დაფინანსდეს სკოლისა და ბენეფიციარის თანამონაწილეობით. ანაზღაურების ოდენობა განისაზღვროს ურთიერთშეთანხმებით. /სკოლას, ბენეფიციარსა და მასწავლებელს შორის/.

სოციალურად დაუცველი მოსწავლეების დაფინანსებას მთლიანად თავისთავზე იღებს სკოლა. გამონაკლისის შემთხვევაში /ფინანსური უკმარისობა/ - ადგილობრივი თვითმმართველობა ან უკიდურეს შემთხვევაში სამინისტრო.

თ) აღნიშნული პროგრამული ექსტერნატის შემოღება დიდი შვება იქნება უცხოეთში განათლებამიღებული მოსწავლეებისათვისაც, რომლებიც სწავლას აგრძელებენ საქართველოს ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში და პროგრამულად უსწრებენ თავიანთ აქაურ თანატოლებს, სხვადასხვა ქვეყანაში განსხვავებული სწავლების ხანგრძლივობის გამო.

ი) შესაბამისი საკანონმდებლო ბაზის შექმნა; აღნიშნული პროექტი მოითხოვს შესაბამის ცვლილებებს ’’ზოგადი განათლების შესახებ’’ კანონში, ვაუჩერული დაფინასების წესში, ეროვნულ სასწავლო გეგმაში, ექსტერნატის დებულებაში, უცხოეთში  მიღებული განათლების აღიარების დებულებაში, მასწავლებლის პროფესიული ეთიკის კოდექსსა და სხვა ნორმატიულ დოკუმენტებში.

აღნიშნული პროექტის იურიდიული გაფორმება სრულიად თავისუფლად და კვალიფიციურად შეუძლიათ ’’ბურდულ-გაბელიას’’ /სკოლების სამართლებრივი დახმარების ჯგუფი/ ახალგაზრდა იურისტთა შესანიშნავ კოჰორტას.

 და ბოლოს, ჩვენ არ ვაცხადებთ პრეტენზიას უკანასკნელ ჭეშმარიტებაზე, აღნიშნული პროექტი შეიძლება დაიხვეწოს, შევიდეს უკეთესი მოსაზრებები და წინადადებები განხილვის და განსჯის დროს.  ჩვენ, უბრალოდ, გამოვხატავთ იმ სასკოლო საზოგადოების აზრს, რომელიც უკეთესობისაკენ ცვლილებებს ელის.

დიმიტრი  მეჭურჭლიშვილი

«Грузинская  версия»  общего  образования – откроем  окно  для новых  возможостей

Грузинская  ментальность  до  сих  пор  не  может переворить  и  приспособиться  к  двенадцатилетнему  образованию,  а  также  к  тому,  что  в  школу  может  ходить  беременная  ученица  или  же  молодой  папа!  К  тому,  чтобы рядом   с  его  ребенком  сидел ученик,  образовавший  семью!  И  этому  непримерению  способствует  наша   историческая  память, когда  поколение  родителей  училось  10  лет  и  по  более  сложной  программе, чем  нынешнее  поколение.  Наверное, одна  из  причин  этого  непримирения, стало   заявление  о  попытке  перехода  грузинского  образования  на  британские  рельсы.  Но  пока это  реализуется, может  быть  поговорим  о  «Грузинской  версии»  общего  образования, условно  назовем  это  так.

В  чем  же  главное  «очарование»  в  этой  версии?  А  в  том,  что  нашим  гражданам, нашим  учащимся  открыть окно  для  новых  возможностей  и  дать  им,  при  двенадцатилетнем  образовании, (что  не  выбьет Грузию  из  процесса Болонии),  получить  общее  образования  в  течении  десяти  или  двенадцати  лет,  т.е. закончить  школу,   на  год  или  два  раньше,  как  они  сами  желают!  А  также  важно,  что  осуществление  этого  проекта  не  требует  больших  финансовых  затрат. Его  реализация  возможна  в  минимально  короткое  время  и  он  даст  максимальный  эффект.

Как  реализовать  это?  На  сегодняшний  день  системе  образования  Грузии  известно  два  вида  экстерната: 1. Возрастной  экстернат/ добровольческий/  и 2. Дисциплинированный экстернат/ обязательный/.

 Возрастной  экстернат  используется только  теми  учениками,  которые идут впереди  по  возрасту  соответсвующих  классов.

  Дисциплинированным экстернатом  пользуются  те  ученики,  которые   превысили  лимит  пропусков  и  у  них  проблема  с  оцениванием.

В  нашем  законодательстве  есть  еще один  фрагмент  и  сомнительная  запись,  благодаря  которой  сдавать  экстерно  экзамены  могут  так  называемые  «вундеркинды», хотя  этой  нормой  пока  еще  никто  не  пользовался  и  никто  не  знает,  как  этим  пользоваться. Эта  норма  с  рождения  «мертвая». 

Мы  предлагаем  обществу  экстернат  третьего  типа, так  называемый  «программный  экстернат», пользоваться  которым  может  любой  учащийся  с  первого  по  двенадцатый  класс,  несмотря  на  их  возраст.  Здесь  главное  иметь  знания  соответствуещего  класса. Когда  мы  с  этим  предложением  обратились  к  бывшему  министру  образования, его  ответ  был, не  готовность  системы  и  такое  решение «разрушило»  бы  общую  систему  образования!  Посмотрим, как  сейчас  «разрушит»  систему  образования  такой  экстернат:

1.      Кто  должен  проводить  экзамены?  По  нашему  мнению, экзамены  должен    проводить  национальный  центр по  оцениванию  и  экзаменам и школа.  С  первого  по  четвертый  класс  было  бы  правильно,  если  бы  проводила экзамены  только  школа. Но  с  пятого  класса   по  двенадцатый,  экзамены  должны  быть,  в  основном, по  8 или  9  предметам  и  проводить  их  должен  национальный  центр по  оцениванию  и  зкзаменам, а  по  выборочным – школа.  В  том  случае,  если  мы  оставим  школу  лицом  к  лицу  перед  этой  процедурой,  она  не  выдержит  нагрузок  от  других  направлений  и, действительно, система «разрушится»(Учтем  нашу  ментальность  и  реальность).  В  том  случае,  если  «Наик»  откажется  выполнять  такой  государственный  заказ,  тогда  надо  будет  объявить  тендер и  выявить  частную  образовательную  организацию,  которая  выполнит  этот  заказ  и  заменит  «Наик».

2.      Время  регистрации  для  желающих  принимать  участие  в  программном  экстернате;  начало нового учебного  года.  С  1-го  августа  до  1-го  сентября. Дополнительная  регистрация – с  1-го  января до  1-го  февраля.

3.      Время  проведения  программного  экстерната. Самое  подходящее  время  было  бы  с  10-го  июня  по  1- ое  июля  и  с  1-го  по  15- ое  сентября.  Это  окончание  старого  учебного  года  и   начало  нового.

4.      Место  проведения  программного  экстерната;  школьные   компьютерные  классы,  экзаменационные  центры  «Наика» или  же  указанное  место  альтернативной  организации.

5.      Форма  экзаменов; формат   «CAT».

6.      Форма  подготовки  к  экстернату; можно  рассмотреть  2  варианта: а) если  государство  считает,  что  его  главный  принцип  свобода/ американский  вариант, правая  идеология/ в  том  случае  ученик,  вне  школы, самостоятельно  готовится к указанным  экзаменам.  Этот  принцип не  может  обеспечить  всем  учащимся  доступ  к  программному  экстернату. б)   если  правительство  считает,  что  главный  принцип – равноправие  / европейский  вариант,  левая  идеология/, тогда    и  школа  может  принимать  участие  в  подготовке  указанного  процесса. Этот  принцип  может  обеспечить  всем  учащимся  доступ  к  программному  экстернату. Это  может  быть  сделано  во   внеурочное  время,  с  созданием  подготовительной  экстернатной группы.  Это  даст  возможность  создать дополнительные  рабочие  места  для  квалифицированных  педагогов. Мы  должны  дать  возможность  бенефециарам,  самим  выбирать  педагога, и  даже  можно  в  школу  пригласить  репетитора.

В  случае  выбора  второго  варианта,  оставшееся количество  ваучера,  определенного  на  бенефециара,  должно  быть  передано  школе  в  том  случае,  если  его  результат  будет  успешным.  В  случае  неудачи,  ваучер  остается  государству.  А  также  и  при  первом варианте,  сэкономленный  ваучер  остается  государству.

7.      Финансирование  подготовительной  группы  программного  экстерната; эта  группа  должна  финансироваться  совместно:  школа  и  бенефициар.  Заработная  плата  определяется  взаимно/ между  школой, бенефициаром  и  учителем/.

Обеспечение  социально  неимущих  учащихся  школа  полностью  берет  на  себя.  В  случае  исключения  (финансовая  нехватка) – местное  самоуправление  или, в  крайнем  случае,  министерство.

8.        Принятие  программного  экстерната,  будет  большим  достижением  и  для  иностранных  учащихся,  которые  продолжают  учебу  в  Грузии  и  программно  находятся  впереди  своих  сверстников, из-за  различной  продолжительности обучения  в  разных  странах.

9.      Создание  соответствующей  законодательной  базы; данный  проект  требует соответствующих  изменений  в  законе  об  «общем  образовании», в  правилах  ваучерного  финансирования,  в  национальном  учебном  плане,  в  правилах  экстерната,  в  правилах  по  признанию  принятие  образования  за  границей, в кодексе  профессиональной  учительской  этики  и  в  других  нормативных  документах.

Юридическое  оформление  данного  проекта  совершенно  свободно  и  квалифицированно  могут  выполнить   «Бурдул- Габелия»/группа  прававой  поддержки  школ/ Команда  замечательных  молодых  юристов.

И  в  конце концов,  мы  не  говорим  о  последней  истине, указанный  проект  может  быть  улучшен, могут  возникнуть  новые  идеи  и  предложения,  во  время его  рассмотрения  и  обсуждения.  Мы  просто  выражаем  мнение  того  школьного  общества, которое  ждет  изменений  к  лучшему.


Димитрий Мечурчлишвили